Klezmer festival

24 januari 1998
Theater Landgraaf

Op 24 januari 1998 vindt in Theater Landgraaf het eerste Klezmer-festival plaats, georganiseerd door de Stichting Wereldmuziek in Limburg i.s.m. Theater Landgraaf.

Achtereenvolgens treden drie klezmer-groepen onversterkt op;

Laroche

Naast al dit muzikaal snoepgoed is tijdens deze avond ook aan andere zaken gedacht. Ter versterking van de inwendige mens verkoopt Sarah uit Maastricht Kosjere Hapjes. En indien u uw CD-verzameling of boekenkast nog wilt aanvullen kan dat bij A Libe die ervoor zorgen dat er een uitgebreide stand is met bladmuziek, CD'S, boeken, sieraden en kunst. Alles uiteraard in het teken van de Klezmer.......

Recenties

Limburg Dagblad 26 januari 1998

Koosjere muziek voor 'gojim' in Landgraaf

Door Ferdi Schrooten

Landgraaf - intrigerend, de manier waarop het publiek deze zaterdagavond in het knusse Theater Landgraaf reageert op klezmer, de muziek van joden uit Oost-Europa. Het met honderdvijftig toehoorders volgepakte zaaltje lijkt ademloos te luisteren als de drie bands slepende, melancholische stukken vertolken. Maar dat verandert op slag zodra er meer tempo in komt en de melodieën het karakter van opgewekte bruiloftsmuziek krijgen. Dan wordt geklapt, geheupwiegd en meegezongen.

Het Maastrichtse gezelschap Mejoeches (Jiddisch voor 'van goede komaf') weet die stemmingswissel moeiteloos van het publiek gedaan te krijgen. Na zware pianoklanken en virtuoze vioolmuziek staren de toehoorders aanvankelijk nog mijmerend naar de zangeres, die vol dramatiek een liefdeslied vertolkt.

Pianist Jesse de Haas en violiste Anna Janssen van Mejoeches spelen in opperste concentratie passage uit een klezmerliefdeslied.

Foto: Dierk Hendriks

Vrij vertaald uit het Hebreeuws zou je de Jiddische muzieksoort klezmer kunnen betitelen als "zingen met je instrument". Gitarist Flip Kees van het Limburgse Laroche geeft daar een eigenzinnig, maar puik voorbeeld van als hij zijn eigen compositie "Oost-West" speelt. Het gevoelige stuk, geschreven tijdens de Golfoorlog, bestaat uit lichte, losse gitaarklanken. Aan het begin en einde speelt hij akkoorden, die hij vervolgens schokkerig de zaal inslingert door horizontaal met het instrument te schudden.

Vol passie laten de drie bands tijdens het mini-festival van Stichting Wereldmuziek zien en horen dat zij met hun instrumenten nagenoeg elke stemming uit kunnen drukken. Het publiek krijgt slechts flarden mee van de teksten. Af en toe klinken er Duitse woorden of iets dat daarop lijkt. Maar bij gebrek aan verstaanbaarheid van de exotische taal blijft slechts muziek over. En die begrijpt iedereen.

Kampioen in het bespelen van de toehoorders is het Amsterdamse zestal Ot Azoy. Bij alle inspanningen die bastuba-speelster Adrine Pool zich getroost om het opzwepende tempo vol te houden - ze blaast zich zowat half dood, lijkt het - steekt de timide violist Joris van Beek schril af. Een vergissing, want de tengere violist blijkt met zijn smakelijke solo's al gauw de rest van het gezelschap (met klarinet, saxofoon, accordeon en slagwerk) op stoom te brengen.

Naarmate hij relatief onbewogen steeds sneller begint te spelen - met de net niet blauw aanlopende bastuba-speelster in zijn kielzog - neemt het geroezemoes onder de toehoorders toe.

Even lijkt het erop dat de klezmerklanken dreigen te degraderen tot muzikaal behang.

De waarheid is anders. Bij het slotakkoord blijkt het publiek dat met een glas wijn of bockbier het geweld op het podium gadeslaat, nog alle aandacht te hebben voor Ot Azoy. Luid applaus en gejoel na de laatste tonen zijn hiervan de bevestiging. Het bewijs dat ook 'gojim' ofwel niet-joden kunnen genieten van klezmer.

Wat zou dat moeten worden? Een CDtje klezmer gehoort maar geen benul van wat dat nou is.

Het antwoord is simpel. Geweldig.
In een druk bezocht Theater Landgraaf met voor deze keer vrij veel zitplaatsen werd de sfeer bepaalt door Joodse thema's op wanddoeken, koosjere hapjes, CD's en bladmuziek, Israelische wijn, 3 fantastische groepen en een geweldig publiek.
Alle drie de groepen speelden elk twee sets van ca. 20 minuten om beurten met in de midden een pause. Deze werd ook nog ingevuld door twee Joodse zangnummers door Cecile aan de Stegge met pianobegeleiding van Jesse de Haas van Mejoeches. De sets werden zodanig opgebouwd dat de eerste set rustig begon en de tweede in een groot feest werd eindigde.

Laroche viel op door de vituositeit van de muzikanten. Het begon als een kamerorkest maar werd in de tweede set toch uitbundig. Ook opvallend was de cello die met een gedeelte meespeelde. Heel apart.

Mejoeches bracht de eerste keer zang naar voren waar weinig van te verstaan was voor een goyim maar waar wel de bedoeling vaak duidelijk van was met wat uitleg. Er werd heerlijk gespeelt met teksten alsof ze betrekking hadden op de leden van de eigen band.

Klapper in feestmuziek was natuurlijk Ot Azoy. Die ook enkele ingetogener nummers brachte vooral van hun laatste CD The Heart of Klezmer. Voor de rest was het een groot feest waar zelfs de muzikanten van de andere groepen zich op uit konden leven. Violist Joris van Beek was voor mij de grootste verrassing. Hij bracht Ot Azoy en het publiek in Trance. De laatste nummers werden gebracht met medewerking van alle groepen samen. Een groot feest voor de lol en er was toevallig ook nog publiek bij.

Na afloop ging veel publiek na een lange avond (van 19 tot 1 uur) naar huis. Toen kwam Ot Azoy nog maar even de zaal in met hun instrumenten en hebben het feest nog even voortgezet.

Ik heb met meerdere muzikanten gesproken waarbij zij zelf te kennen gaven dat het een geweldige avond geweest was met als positiefste punten de akoustiek van het theater en het geweldige publiek. Dat moet vaker komen.
De Stichting Wereldmuziek in Limburg vindt dit ook en het volgende Klezmerfestival staat dan al gepland op januari 1999.

René Vek
Niet mee eens? Laat het mij horen. Ik plaats andere meningen graag op deze pagina erbij.

Zaterdag 24 januari, even voor 7 uur betreed ik het theater landgraaf. Ik moet in de rij staan voor een kaartje, het blijkt uitverkocht te zijn, gelukkig had ik gereserveerd. Even later betreed ik de zaal, die heel mooi versierd is. Mijn complimenten voor diegene die daarvoor verantwoordelijk is. Werkelijk, klasse.
Klezmer muziek, nooit van gehoord. Ik wist echt niet wat ik me daarbij moest voorstellen. Dat is het leuke van de Stichting Wereldmuziek in Limburg, je krijgt van alle soorten muziek te horen. Ik hoop dat het programma gevarieerd blijft.

De eerste groep die optrad was Laroche. Ze begonnen met rustige, mooie, muzikale muziek. Helaas was het publiek heel erg onrustig en moest ik verschillende keren een andere staanplaats zoeken.

De tweede groep was Mejoeches. Heel vrolijke muziek met zang. Ik zou best wel eens zo'n Joodse bruiloft willen meemaken. Dat moet echt een feest zijn. Ze hadden er echt lol in het plezier droop er vanaf.

De derde groep was Ot Azoy. Instrumentale muziek die veelal rustig begon en eindigde in een flink tempo. Elk muziekinstrument kwam aan bod en speelde regelmatig, prachtige solo's terwijl de anderen begeleiden. Ook deze band had er echt lol in en genoot van de muziek die ze ten gehore brachten. Aan het eind van de avond kwamen alle drie de bands op het podium en speelden ze nog een liedje.

Voor degene die deze avond gemist hebben probeer ik, een leek, Klezmer muziek te beschrijven zoals ik het ervaren heb. Het is sierlijke, vrolijke, emotionele muziek met prachtige melodielijnen. Je hoort duidelijke zigeunerachtige, Oost-Europese invloeden. Door de variatie van instrumenten die allemaal aan bod komen, en de solo's verveelt deze muziek geen moment.

Tegen een uur was het festival afgelopen. Ik was nog een beetje aan het napraten. Opeens stond Ot Azoy in de zaal te spelen. Ze waren niet stil te krijgen. Anna Janssen en Jesse de Haas van Mejoeches deden vrolijk mee. Adrine van Ot Azoy hield het op een gegeven moment voor gezien toen nam iemand van het publiek haar bas tuba over en speelde vrolijk mee. Geweldig dat zoiets kan gebeuren.

Klezmer muziek, nooit van gehoord, maar wat heb ik genoten. Niet alleen van de muziek maar ook van de muzikanten die er echt werkelijk een feest van maakte. Ik kwam met niets en ging met twee CD's van Ot Azoy naar huis. Laroche gaat dit jaar ook een CD uitgeven. Ik ben benieuwd en hoop dat ik deze nog ergens in een winkel aantref.

Dit is een persoonlijk verslag van mij. Niet iedereen hoeft het daarmee eens te zijn of kan deze avond anders ervaren hebben.

John Snijders, Amstelveen

'Klezmer' ofwel jiddische muziek , de muziek van Joden uit Oost-Europa.

'Klezmer'muziek komt van het Hebreeuwse woord 'kli-zemer' dat zoiets als 'lied-instrument', 'instrument om mee te zingen' betekent. De gedachte achter dit woord is: je gebruikt je muziekinstrument als verlengstuk van je stem en je zingt er dus mee.

Als je je meer gaat verdiepen in de achtergronden van klezmermuziek, merk je hoe het midden in het joodse leven staat. Het is een instrument dat je altijd bij je hebt, dat je overal tevoorschijn kan halen en eenvoudig kan bespelen zonder het eerst te

hoeven 'stemmen'.

Alleen muziek bezit, meer dan de taal, de kracht om de ziel te raken, om mensen in vervoering te brengen of troost te bieden. Klezmer is niet alleen een muzieksoort of muziekstijl, maar omvat een hele gedachten- en leefwereld.

Kenmerkend voor klezmermuziek is de veelheid van stijlinvloeden. Joden woonden weliswaar meestal geïsoleerd in stetls (stadswijken en dorpjes met vrnl. alleen Joodse bewoners) en ghetto's, maar zij kwamen hoe dan ook altijd in aanraking met de omringende muziekculturen. Om die reden klinkt klezmer de ene keer nogal Roemeens, Hongaars, Pools of Russisch, de andere keer weer meer Arabisch of Israelisch. Rond het eind van de 19e eeuw namen Joodse immigranten - op de vlucht voor pogroms, m.n. in Rusland en Polen - hun muziek mee naar Amerika. Daar kwamen hun melodieën o.a. in aanraking met jazz (swing) en vaudeville. Sommige

klezmerstukken hebben daarom een ietwat 'jazzy' geluid. Maar met al die stijlinvloeden van buiten heeft het toch een geheel eigen klank, waardoor je klezmermuziek snel herkent.

Momenteel is er in Nederland een groeiende belangstelling voor klezmer.

Er zijn regelmatig concerten in Amsterdam, Groningen, Harderwijk en vele andere plaatsen. Utrecht (Concertzaal Vredenburg) kent al enkele jaren zijn eigen serie Jiddische Muziek. Daarnaast zijn er allerlei workshops, cursussen en klezmer-meetings voor muziekbandjes. Opvallend is wel dat m.n. veel 'gojim' (niet-joden) daar naar toe komen. Zij voelen zich blijkbaar aangesproken door deze muziekstijl. Je hoeft niet persé Joods te zijn om je door deze muziek te laten meeslepen. En nu is er dan ook in Landgraaf een mogelijkheid om met deze prachtige muziek kennis te maken, of er wederom van te genieten.